Kiến trúc Gothic là một phong cách kiến trúc độc đáo, mang vẻ đẹp huyền bí, tráng lệ, thể hiện niềm tin tôn giáo sâu sắc và sự tinh tế trong nghệ thuật kiến trúc của con người. Vậy kiến trúc Gothic là gì? Đặc trưng tiêu biểu của kiến trúc này là gì? Ngay trong bài viết này, chúng tôi sẽ cùng bạn tìm hiểu chi tiết về kiến trúc Gothic và những công trình kiến trúc Gothic tiêu biểu ở Việt Nam.
Từ “Gothic” có nguồn gốc từ đâu?
Gothic hay còn được gọi là gothique hoặc Gô-tích, xuất phát từ tên gọi những người Goth mà theo người La Mã là những kẻ “mọi rợ”.
Phong cách Gothic là một sự tiến bộ từ kiến trúc Romanesque trước đó có nguồn gốc từ thời kỳ Phục hưng ở Châu Âu, đặc biệt là ở Pháp vào thế kỷ 12, 13.
Kiến trúc được đặc trưng bởi các yếu tố như cột chóp nhọn, cửa sổ hình nón, tòa nhà cao và các chi tiết trang trí phức tạp như cung điện, cung đình, nhà thờ và lâu đài. Kiến trúc nghệ thuật Gothic tạo ra một cảm giác tôn nghiêm, ma mị và cuốn hút, thường được liên kết với tôn giáo và tín ngưỡng.
Ngoài ra, phong cách Gothic cũng đã trở thành một xu hướng phổ biến trong ngành thời trang. Nó được thể hiện qua việc sử dụng trang phục, phụ kiện và trang sức có các yếu tố tối màu, huyền bí và thần bí. Phong cách Gothic mang đến một cái nhìn độc đáo và đậm chất cá nhân, tạo ra một cảm giác tự nhiên ma mị và cuốn hút.
Kiến trúc Gothic là gì?
Sau thời kỳ kiến trúc Romanesque, vào khoảng năm 1200, kiến trúc Gothic xuất hiện tại Pháp và lan rộng ra khắp Châu Âu. Kiến trúc kiểu Gothic được đặc trưng bởi những thiết kế xây dựng nhà thờ và cung điện lộng lẫy. Trong khi kiến trúc Romanesque sử dụng mái vòm cong tròn, kiến trúc Gothic lại mang đến sự đột phá và sáng tạo với mái vòm nhọn cao chót vót.
Kiến trúc Gothic đã đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử xây dựng nhà thờ, vượt qua phong cách Romanesque và đạt được nhiều thành tựu đáng ngưỡng mộ. Ban đầu, kiến trúc Gothic được gọi là Francigenum Opus, có nghĩa là “công trình của người Pháp”.
Các nhà sử gia và nhà khảo cổ học đã công nhận rằng kiến trúc Gothic đã tạo ra nhiều tuyệt tác mới mẻ và độc đáo trên khắp Châu Âu, ghi dấu lại một trang sử quan trọng trong lịch sử nghệ thuật và kiến trúc.
Lịch sử kiến trúc Gothic
Giai đoạn phát triển của kiến trúc nghệ thuật Gothic được chia làm 4 giai đoạn:
Gothic sơ kỳ (thế kỷ XII)
- Đánh dấu bởi hai nhà thờ lớn Saint Denis và Saint Étienne.
- Hình thành quan điểm thẩm mỹ mới trong kiến trúc.
Gothic cổ điển (1190 – 1230)
- Xuất hiện nhiều tại các nhà thờ lớn như Reims, Bourges, Amiens.
- Hình thành đặc trưng riêng: đơn giản hóa trang trí, mở rộng chiều cao, thiết kế mái vòm lạ mắt.
Gothic ánh sáng (khoảng 1230 – khoảng 1350)
- Sử dụng khung cửa sổ lớn, cho phép ánh sáng lọt qua dễ dàng.
- Trang trí bằng các mảnh ghép thủy tinh tinh tế, đầy màu sắc.
- Phổ biến rộng rãi tại Đức, Tây Ban Nha, Anh.
Gothic rực cháy (thế kỷ XV-XVI)
- Chú trọng chi tiết trang trí hình ngọn lửa.
- Bức tường Gothic mảnh hơn nhưng nặng hơn để phù hợp với trần nhà mái vòm.
- Lan rộng và trở thành nguồn cảm hứng kiến trúc tại Châu Âu.
Điểm đặc trưng của kiến trúc Gothic
Cửa chính
Mặt chính của kiến trúc kiểu Gothic đứng phía Tây, từ dưới lên trên được chia làm 3 tầng:
- Phần dưới cùng là cửa, thường có 3 hốc cửa rất sâu (chiều sâu của hốc có thể chiếm một bước nhà)
- Phần giữa là cửa sổ tròn, to, bằng kính màu, được tô điểm như bông hoa hồng
- Phần trên cùng là hành lang và hai tháp chuông.
Mái chóp nhọn
Đặc điểm đáng chú ý nhất của phong cách kiến trúc nghệ thuật Gothic chính là mái chóp nhọn. Đây là một chi tiết đột phá và mới mẻ, thay thế cho hình ảnh gác chuông truyền thống trong các kiến trúc trước đó. Mái chóp nhọn mang đến cho kiến trúc này sự gai góc, sắc nhọn và mạnh mẽ, đồng thời thể hiện đức tin tôn giáo mãnh liệt.
Chi tiết này tạo nên một hiệu ứng cho các công trình Gothic trở nên cao và rộng lớn hơn, đồng thời gợi lên cảm giác thanh thoát khó tả.
Mông bay
Mông bay thường được xây dựng sau các bức tường chính và kết nối với mái nhà thông qua các thanh đỡ hình vòm. Thiết kế này không chỉ giúp chuyển trọng lượng của mái vòm xuống đất một cách hiệu quả, mà còn tạo ra một hình ảnh tinh tế và độc đáo. Mông bay có thể có các chi tiết trang trí phức tạp như cung điện, cung đình, hoặc được thiết kế đơn giản nhưng vẫn tạo điểm nhấn cho kiến trúc.
Cột nước điêu khắc
Cột nước điêu khắc ban đầu được tạo ra để ngăn nước mưa chảy xuống các bức tường và bảo vệ công trình khỏi hư hỏng do ẩm ướt. Tuy nhiên, với sự tinh tế và chất liệu điêu khắc chân thực của kiến trúc Gothic, cột nước đã trở thành một đặc điểm đặc trưng và mang tính nhận dạng cao cho phong cách này.
Các cột nước thường được chạm khắc với những hình ảnh và mô hình đa dạng, bao gồm các hình tượng tôn giáo, văn hóa, lịch sử, và thậm chí các sinh vật huyền bí.
Vòng tròn
Những vòng tròn tẩm chì đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo độ chắc chắn cho các công trình Gothic. Chúng được đặt dưới hai bên hầm chứa để giảm áp lực từ thiết kế mái vòm xuống đất, giúp công trình chịu tải tốt hơn và hạn chế nguy cơ sập đổ. Bên cạnh đó, vòng tròn với thiết kế độc đáo, thoát nước, tránh tình trạng ứ đọng nước gây hư hại cho công trình.
Mái vòm
Mái vòm trong kiến trúc Gothic gồm 2 kiểu chính:
- Mái vòm nhọn được thiết kế để hướng trọng lượng của mái vòm xuống dọc theo sườn của nó, giúp phân bố đều tải trọng và giảm tải trọng lên các cột và bức tường.
- Vòm quạt là một kiểu vòm phổ biến trong kiến trúc Gothic và thường được sử dụng tại các nhà thờ lớn ở Anh. Vòm quạt được đặc trưng bởi các đường cong xếp đều nhau, tạo thành hình dạng giống như một cái quạt mở ra.
Mái vòm trong kiến trúc gothic
Vòm quạt trong kiến trúc gothic
Vòm nhọn trong kiến trúc gothic
Trạc
Trạc là một khung đá mỏng được sử dụng để làm giá đỡ kính trong các ô cửa sổ. Trong kiến trúc kiểu Gothic, thanh trạc thường được thiết kế cùng với các hoa văn thanh mảnh và tinh tế. Các hoa văn trên trạc thường bao gồm các hình ảnh tôn giáo, thần thoại, hoa lá, các hình tượng động vật và câu chuyện kỳ quặc. Các hoa văn này được tạo ra bằng cách khắc hoặc đúc vào bề mặt của trạc, tạo nên một vẻ đẹp độc đáo và thu hút ánh nhìn.
Cửa sổ kính màu
Một trong những điểm nổi bật và đặc trưng nhất của kiến trúc Gothic là những ô cửa sổ lớn và màu sắc sặc sỡ. Những cửa sổ này thường được đặt ở các nơi thờ cúng, trong thánh đường, nhà thờ và các công trình kiến trúc tôn giáo khác.
Ô cửa sổ tạo ra không gian rộng lớn và mở ra, mang đến cảm giác của sự vĩnh cửu và trang nghiêm. Ánh sáng mặt trời xuyên qua ô cửa sổ đầy màu sắc tạo ra những tia sáng và mảng màu đa dạng cho không gian bên trong. Cùng với những chi tiết trang trí độc đáo trên kính như hoa văn và hình ảnh tôn giáo, tạo nên một cảm giác thần bí và tôn nghiêm.
Cột tượng
Những cột tượng bên ngoài kiến trúc là một trong những đặc trưng quan trọng và mang ý nghĩa sâu sắc nhất trong kiến trúc Gothic.
Các cột tượng trong kiến trúc Gothic thường được chế tác một cách cẩn thận và tỉ mỉ. Mỗi bức tượng trên cột thường mô tả một nhân vật có ý nghĩa tôn giáo hoặc lịch sử.
Mục đích của việc đặt các cột tượng là để tôn vinh và kỷ niệm những nhân vật và sự kiện quan trọng trong tôn giáo, mang ý nghĩa biểu tượng và truyền tải câu chuyện, giáo huấn, và tôn giáo qua hình ảnh. Đồng thời, các cột tượng cũng tạo điểm nhấn trang trí và tạo ra một không gian tôn nghiêm và linh thiêng.
Những công trình kiến trúc Gothic tiêu biểu tại Việt Nam
Nhà thờ lớn Hà Nội
Nhà thờ lớn Hà Nội, được xây dựng năm 1888 theo phong cách kiến trúc Gothic, là một trong những công trình tôn giáo cổ nhất và lớn nhất ở Hà Nội. Đặc trưng của nhà thờ này là nét độc đáo và một số cảm hứng từ kiến trúc Paris.
Nhà thờ lớn Hà Nội có 2 tháp chuông, bên trong được trang trí tráng lệ với các cửa kính màu đẹp. Một điểm nhấn quan trọng trong nhà thờ lớn là hình ảnh Thánh Joseph được đặt ở giữa. Đây là một biểu tượng tôn giáo quan trọng, thể hiện sự tôn kính.
Nằm ở trung tâm Hà Nội, nhà thờ lớn Hà Nội thu hút nhiều khách du lịch và người dân đến tham quan bởi vẻ đẹp và sự trang nghiêm của nó.
Nhà thờ đá tại Sapa, Lào Cai
Nhà thờ Đá Sapa, tọa lạc tại trung tâm thị trấn Sapa, được xây dựng từ năm 1895 và được coi là một dấu ấn quan trọng của kiến trúc Gothic của người Pháp.
Lối kiến trúc Gothic thường được thể hiện bằng cách sử dụng các yếu tố như vòm, cột, cửa sổ hình chóp, và các họa tiết phức tạp. Nhà thờ Đá Sapa mang trong mình những đặc điểm này, với vòm cuốn và các hình chóp đặc trưng, tạo nên một cảm giác hùng vĩ và tôn nghiêm.
Nhà thờ Mằng Lăng, Phú Yên
Nhà thờ Mằng Lăng ở Phú Yên là một trong những nhà thờ cổ nhất tại Việt Nam và được xây dựng vào năm 1892, tọa lạc ngay bên dòng sông Kỳ Lộ, tạo nên một cảnh quan vô cùng tuyệt đẹp.
Nhà thờ Mằng Lăng có 2 tháp chuông nằm hai bên. Ở giữa là thập tự giá, biểu tượng của thánh đường. Mặt tiền của nhà thờ được bao bọc bởi những lối vào hình mái vòm, trông giống như những búp măng. Điều này tạo nên một diện mạo độc đáo và đặc biệt cho công trình. Một điểm đáng chú ý khác là trần nhà thờ được lót la-phông gỗ, tạo nên một cảm giác ấm cúng và độc đáo.
Nhà thờ Đức Bà, Sài Gòn
Nhà thờ Đức Bà Sài Gòn, còn được gọi là Nhà thờ Tân Định, là một công trình kiến trúc độc đáo và nổi tiếng tại Việt Nam. Các viên gạch được sử dụng trong việc xây dựng nhà thờ Đức Bà được nhập khẩu từ thành phố Marseilles, Pháp, mang đến sự cổ kính và tinh tế cho tòa nhà.
Bên ngoài, nhà thờ Đức Bà chú trọng vào các chi tiết kiến trúc Gothic, với các cột, cửa sổ hình chóp, và các họa tiết phức tạp. Bên trong, không gian yên tĩnh và tĩnh lặng của nhà thờ tạo nên một không gian thánh thiện và thích hợp cho cầu nguyện.
Như vậy trên đây, Nội thất văn phòng MyChair đã cùng bạn tìm hiểu về kiến trúc gothic. Hy vọng thông qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ được kiến trúc gothic là gì, điểm đặc trưng của kiến trúc gothic cũng như những công trình tiêu biểu mang kiến trúc này. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, hãy để lại bình luận phía dưới bài viết này để được chúng tôi giải đáp nhanh chóng nhất.
